Kerstliederen zingen met ouderen met dementie, is een traditionele, sfeervolle en vertrouwde manier om samen Kerst te vieren! Als er iets bij Kerst hoort, is het wel muziek.

Voor veel ouderen is het kerstfeest nog steeds een religieus feest dat ze met respect willen vieren. Een feest dat symbool staat voor meer dan gezellig samen zijn met de familie en vrienden, lekker eten en cadeautjes. Dat geldt thuis maar ook in een tehuis, zeker als het om mensen gaat die een kerkelijke achtergrond hebben.
 
Zingen is voor veel ouderen met een vorm van dementie, een activiteit waaraan ze gemakkelijk en graag meedoen. Muziek, dus ook 'christelijke' muziek ligt diep in het geheugen opgeslagen, al helemaal als het liederen zijn uit hun jeugd. In een plek in het geheugen waar ook emoties liggen opgeslagen. Dus ook de Kerstliederen die zij vroeger op school, thuis en in de kerk vaak gezongen hebben, kunnen ze vaak zo meezingen.
 
Veel ouderen, ook als zijn geen dementie hebben, en zelfs als zij geen kerkelijke achtergrond hebben kennen bijvoorbeeld: 'Midden in de winternacht ging de hemel open...'. Welke zij nog meer kennen?
Denk bijvoorbeeld aan:

1.Er is een kindeke geboren op aard
2.De herdertjes lagen bij nachte, zij lagen bij nacht in het veld
3.In Bethlehems stal
4.Komt verwondert u hier mensen
5.'t Was nacht in Bethlehems dreven...
6.Komt allen tezamen, jubelend van vreugde
7.Geen wiegje als rustplaats
8.Stille nacht, heilige nacht...
9.Nu zijt wellekome, Jesu lieve Heer
10.Hoe lijdt dit kindeke, hier in de kou
11.Ere zij God...
 
Bij de eigen haard
Thuis kunt u heel gemakkelijk een cd opzetten met kerstliederen en daarmee mee zingen. U weet vermoedelijk wel welke liederen uw partner altijd graag zong. Thuis hoeft u daar natuurlijk geen ‘programma’ van te maken. Maar aandacht voor de sfeer is altijd belangrijk. Toch maar het ‘goeie goed’ aan, al gaat u misschien nergens naar toe. De veilige led-lichtjes van de kerstboom aan, een kerstkransje tussen door… Huiselijk en warm.
 
In een instelling
Als u in een instelling werkt met een groep mensen met dementie, dan is het wel belangrijk om een plannetje te maken. U kunt het u zelf een stuk gemakkelijker maken door een of meer kerst - cd's aan te schaffen. Kies geschikte liederen uit, niet te veel en niet te weinig. Bekende liederen, in een rustig tempo en op een toonhoogte die voor ouderen over het algemeen goed te doen is. De concentratie en energie spelen een belangrijke rol. Als er onrust ontstaat in een groep, kan dat een teken zijn dat het tijd is om te stoppen of in elk geval te pauzeren.
 
Pauze
Aan ongeveer tien kerstliedjes heeft u meestal wel genoeg. Pauzeer bijvoorbeeld na zes liedjes. Dan is het programmaonderdeel na de pauze wat korter dan ervoor. Een pauze is prettig, want het zingen kan voor de ouderen best inspannend zijn. Ze halen waarschijnlijk intensiever adem dan normaal.
Ook biedt een pauze de gelegenheid om gezamenlijk iets te drinken, de mogelijkheid tot gesprek, tot individuele aandacht en tot contacten onderling.
En schenk dan voor de gelegenheid behalve koffie of thee, eens iets speciaals. Als het middag is een sapje of een advocaatje? Een glaasje glühwein voor mensen die dat mogen en lekker vinden? Een kerstchocolaatje erbij? Het is per slot van rekening feest.
 
De teksten van de kerstliederen
Veel ouderen zullen de woorden van een eerste couplet moeiteloos meezingen. De woorden komen met de muziek mee omhoog uit hun geheugen. In een groep kan het fijn zijn een tekstboekje bij de hand te hebben voor de volgende coupletten. Denk dan wel aan een forse letter en een duidelijk paginanummer. En hier een daar een kerstafbeelding is natuurlijk ook leuk. Vaak is er wel hulp  nodig bij het opslaan van de juiste pagina.
 
Kerstversiering
Natuurlijk wordt ook in een instelling de ruimte in kerstsfeer versierd. Hoe 'bont' u het kunt maken, hangt samen met uw doelgroep. Houd het bescheiden als u in een omgeving Kerst viert, waar Kerst in de eerste plaats een christelijk feest is. En denk erom dat u rekening houdt met het feit dat ouderen met dit type hersenbeschadigingen weliswaar allerlei begripsproblemen hebben, maar geen kinderen zijn. Dat betekent dat u moet gaan voor een 'volwassen' versiering. Het moet geen peuterspeelzaal worden!

Daarnaast moet natuurlijk de Kerstversiering veilig zijn. Voor instellingen geldt nog meer dan thuis dat de gezelligheid nooit ten koste mag gaan van de brandveiligheid.
 
Kerstkleding
Als u in een zorgcentrum werkt is het attent, als u op zo'n dag uw kleding aanpast aan het feest. Een feestelijke jurk of blouse en rok voor de dames en voor de heren eens een pak of een nette broek en een overhemd met stropdas. En als het in hun kledingkast hangt, dan natuurlijk ook voor alle cliënten extra feestelijke kleding.
 
Al dat gedoe, moet dat nou?
Als u bedoelt:  moet die versiering, die feestkleding, die speciale traktaties bij die afgezaagde ouderwetse liedjes nou echt?
Nee, het moet niet. Maar het zou een oudere met dementie wel kunnen helpen om weer echt iets van de kerstsfeer te ervaren. De versiering, de kleding, de traktaties, die liedjes, het zijn elementen van vroeger die hopelijk fijne herinneringen wakker maken!
 
Desirée van Keulen
(auteur, vertelster, spelontwikkelaar)