Dodelijk vermoeiend of hartstikke leuk?

Doodmoe

Ik schuif aan tafel bij twee oude heren. Enthousiast merkt een van hen op: ‘Ik ben een oude schoolvriend van hem. Wij kennen elkaar nog van vroeger. Gelachen dat we hebben! Maar nu maak ik even plaats voor u.’ Deze oude heer vertrekt met een puzzelboekje naar een hoekje wat verderop.
De andere heer kijkt hem na. Dan zegt hij tegen mij: ‘Doodmoe word ik ervan! Hij vertelt iedere keer dezelfde verhalen en hij moet aan iedereen vertellen dat we vroeger vrienden waren. Dat we zo gelachen hebben. Ik word er doodmoe van!’

Hartstikke leuk

Het is de oude heer aan te zien dat hij erg moe is. Misschien van zijn vroegere schoolvriend; maar misschien ook omdat hij zelf niet in goede conditie is…
Op goed geluk zeg ik: ‘Maar is dat dan geen leuke herinnering? Dat u samen vroeger op school zo gelachen heeft?’
‘Zeker is dat een leuke herinnering. Hartstikke leuk!’ Zijn gezicht klaart helemaal op nu zijn herinnering verschuift van de ergernis van dit moment naar deze goede ervaring uit zijn jonge jaren. Waarschijnlijk klaart mijn gezicht nu ook op, want door mijn ingeving te volgen, blijk ik de oude heer opeens geholpen te hebben.

Omdenken

‘Omdenken’ heet zoiets in moderne termen. Of, die uitdrukking is u misschien vertrouwder, u niet concentreren op het feit dat het glas half leeg is, maar half vol. Focussen (ook al zo’n trendy term) op wat er (nog) wel kan, niet op wat er allemaal niet meer kan.

Aan dat ‘positivisme’ kleeft wel een gevaar… Als je boos, verdrietig of gestrest bent omdat je naaste aan dementie lijdt, dan wil je niet onmiddellijk om de oren geslagen worden met: ‘Zoek de zon op!’
‘Bekijk het van de goede kant’. ‘Maar ze kan toch nog…’ Nee, daar wil je door een ander niet mee om de oren geslagen worden. Voor zowel de persoon met dementie als de mantelzorger en ja, ook voor de zorgmedewerker geldt dat als  diegene zijn hart wilt luchten dat hij gehoord wilt worden. Dat de ander laat merken dat hij snapt dat je overbelast bent, verdrietig of wat dan ook.
Pas daarna komt er ruimte voor wat er wel kan.

Wat wel kan

Wat kan er wel? In zijn algemeenheid kan er best veel, al kan iemand met dementie niet meer wat hij vroeger als mentaal gezonde, ervaren volwassene kon. En, ook al kan iemand steeds minder vergeleken met de periode voor de dementie aanbrak, er kan bijna altijd nog wel iets. De webshop van de Dementie-winkel.nl staat bol van wat met behulp van product x, wel weer kan.

Wat dat iets is hangt af van de interesses van iemand, zijn fysieke mogelijkheden en zijn mentale mogelijkheden. Wat er kan, hangt deels af van wat iemand vroeger deed en interessant vond. Maar het kan ook zijn dat er andere mogelijkheden en belangstellingen aan het licht komen.
Iemand die vroeger heel goed kon klaverjassen, kan vaak nog wel de speelkaarten op volgorde leggen van Aas naar twee. En als dat niet meer lukt, de kaarten sorteren op klaver, harten, schoppen en ruiten. Of, in onze beleving nog eenvoudiger, de schoppen scheiden van de harten.
Als dat dan ook niet meer lukt, dan nog wel weer in zwart en rood.

Onze beleving

En daar duikt nog iets op waar we aandacht aan kunnen besteden. Onze eigen beleving en die van de mens met dementie. Als de persoon met dementie zich vermaakt of tevreden is met het sorteren van kaarten, dan kunnen we daar lekker van meegenieten.

Desirée van Keulen
blogger, spelontwikkelaar, verhalenvertelster