Driekwart van de artsen geven aan dat het gebruik van psychofarmaca (kalmerende medicijnen) bij mensen met dementie kan worden verminderd. De invoering van de richtlijnen voor professioneel omgaan met onbegrepen gedrag is nog altijd niet goed geslaagd. Dit blijkt uit het onderzoek van de Monitor Woonvormen Dementie van het Trimbos-instituut dat alle trends van de zorg bij dementie in kaart brengt.

Uit de monitor blijkt dat er geen afname is van psychofarmaca. Hoewel de negatieve effecten bekend zijn, geldt dit voor alle typen psychofarmaca (slaapmiddelen, benzodiazepines, neuroleptica/antipsychotica en antidepressiva). In de deelnemende woonvoorzieningen kreeg in 2013/2014 nog altijd 1 op de 4 bewoners met dementie een antipsychoticum voorgeschreven. Ook blijkt dat lang niet altijd eerst het onbegrepen gedrag geanalyseerd wordt en psychosociale interventies ingezet worden, zoals in de richtlijnen is beschreven. De onderzoekers concluderen: ‘Het lijkt er dus op dat invoering van de richtlijnen voor professioneel omgaan met onbegrepen gedrag in de praktijk nog altijd niet goed is geslaagd. Dit is een verontrustende uitkomst. Gerichte campagnes, concrete maatregelen en een cultuurverandering lijken nodig om het gebruik van psychofarmaca verder terug te dringen.’ Op Zorg voor Beter staat een stappenplan om beter om te gaan met probleemgedrag.

Afname vrijheidsbeperkende maatregelen

De toepassing van vrijheidsbeperkende maatregelen is aanzienlijk afgenomen, van ruim 1 maatregel op 2 bewoners in 2008 naar minder dan 1 op 3 bewoners in 2014. Bedhekken worden veruit het meest toegepast, maar het gebruik ervan is in de afgelopen jaren aanzienlijk afgenomen, evenals dat van verpleegdekens en onrustbanden. In 73% van de woonvoorzieningen bleken in 2014 helemaal geen onrustbanden meer te worden gebruikt; 84% maakte geen gebruik meer van verpleegdekens.

Grote verschillen tussen woonvoorzieningen

Bij het gebruik van psychofarmaca en vrijheidsbeperkende maatregelen blijken de verschillen tussen woonvoorzieningen groot te zijn. Hoe minder eenduidig de visie van de organisatie over het gebruik van psychofarmaca en vrijheidsbeperkende maatregelen, des te vaker voelen artsen zich onder druk van familie staan om deze middelen voor te schrijven.

Meer persoonlijke interesse voor bewoners

Hoewel bewoners met dementie vaker bij activiteiten betrokken worden, is er ook ruimte voor verbetering. Het ophalen van herinneringen (reminisceren), creatieve, sportieve en huishoudelijke activiteiten komen nog weinig aan bod. Voor het betrekken van bewoners bij bezigheden en het realiseren van persoonsgerichte zorg is het van belang dat verzorgenden de achtergrond en levensgeschiedenis van bewoners kennen. Er is meer verbinding op persoonsniveau nodig zodat zorgprofessionals beter aan kunnen sluiten bij behoeften en gedrag van mensen met dementie, concluderen de onderzoekers.

Betrokkenheid van familie

Familieleden van mensen met dementie voelen zich vaker partner in de zorg en leveren vaker een bijdrage binnen de zorginstelling. Toch geeft slechts de helft van de woonvoorzieningen aan dat zij samen met familieleden de gang van zaken in de organisatie bepalen. Er zijn woonvoorzieningen waar het beleid is om samen met de familie invulling te geven aan de gang van zaken. Maar deze familie-invulling komt niet altijd goed uit de verf. Terwijl er ook woonvoorzieningen zijn die zonder beleid wél meer familie-invulling realiseren. Mogelijk is het nog te vroeg om de effecten van dit recente beleid in de praktijk terug te zien en misschien moet er eerst gewerkt worden aan een cultuuromslag binnen organisaties voordat dit beleid kan landen.

Alle trends en succesfactoren op een rij

De ‘Monitor Woonvormen Dementie’ heeft een titel die de lading niet dekt, omdat er veel meer aan de orde komt dan alleen ‘woonvormen’. Alle trends op het gebied van zorg bij dementie komen aan de orde: organisatie van de zorg, zorgzwaarte van bewoners, personele bezetting, domoticagebruik, kwaliteit van zorg, inzet van informele zorg, en kwaliteit van leven van bewoners. Het behandelt bovendien de succesfactoren voor goede dementiezorg:  persoonsgerichte zorg,  zinvolle dagbesteding, betrokkenheid van familie en terugdringen van vrijheidsbeperkende maatregelen en psychofarmaca.

Download rapport: Monitor Woonvormen Dementie (pdf) Trends en succesfactoren in de verpleeghuiszorg voor mensen met dementie 2008-2014. Trimbos Instituut.
    17-09-2015 00:00
Ga terug