Wilt u blauw of groen? Ja! Met dat ik het antwoord krijg, denk ik: ‘Stomme vraag!’

Een groepje ouderen met dementie is lid van de vereniging ‘Gouden handen’. Onder intensieve begeleiding van 3 activiteitenbegeleiders doen 10-12 ouderen mee aan creatieve activiteiten. Dit keer worden er kledingstukken gekleurd, uitgeknipt en door de begeleiders met piepkleine knijpertjes opgehangen aan een mini-waslijn.

Een van de vaste deelneemsters heeft moeite met het kiezen van een kleur voor het truitje dat straks aan de waslijn te drogen zal hangen. ‘Wilt u groen of blauw?’, vraag ik om haar op weg te helpen. ‘Ja’, zegt ze. ‘Stomme vraag’, denk ik bij mezelf. Dit soort vragen zijn ingewikkeld voor ouderen met dementie’ en eigenlijk weet ik dat wel, maar ik vergeet het soms. Dus vraag ik met het blauwe kleurpotlood in de hand: ‘Wilt u blauw?’ ‘Ja’. ‘Wilt u groen?’, vraag ik gelijk daarna met het groene potlood in mijnhand, in de hoop dat de dame bewust kiest. ‘Ja’, zegt ze. ‘Okay’, denk ik, ‘wat nu?’ Ik probeer het nog een keer, met hetzelfde resultaat. En dan hoor ik het ineens. Deze dame heeft twee ‘ja’s’ . Het ene ‘ja’ betekent ‘ja’, het andere ‘ja’ betekent ‘nee’. Het enthousiaste, lange ‘ja’ betekent ‘Ja, ik wil groen!’, het korte, toonloze ‘ja’ betekent ‘Nee, ik wil geen blauw.

Afasie, het niet goed meer kunnen spreken en / of begrijpen van taal, is een veel voorkomend probleem bij ouderen met dementie. Het varieert van af en toe een enkel woord niet kunnen vinden of begrijpen tot machteloos moeten communiceren met lichaamstaal en emoties en een enkele klank. Ook geheel onverstaanbaar enthousiast gepraat komt trouwens voor!

‘Rust roest’, zegt een Nederlands gezegde. Dat geldt ook in deze situatie. Blijven praten dus; blijven (voor)lezen; blijven communiceren, communiceren op maat: korte zinnen, met handen en voeten, voorwerpen en afbeeldingen. En voor de mensen om deze ouderen heen: heel goed luisteren, kijken en rustig herhalen. De aanhouder wint…

Het stimuleren van het gebruiken van taal, kan op tal van manieren. Een gesprek bij het ontbijt: ‘Heeft u goed geslapen?’ ‘Heeft u zin in een kopje thee?’ Een logopedist kan met gemotiveerde mensen systematisch oefenen met behulp van een afasiekoffer. Activiteitenbegeleiders kunnen gezellig herinneringen ophalen aan de hand van themaplaten: goed voor het geheugen en ongemerkt bezig zijn met taal. Met mensen die van spelletjes houden, kan een vrijwilliger taaldomino spelen: dat is lezen en spreken tegelijkertijd. Ouderen zijn steengoed in spreekwoorden: vraag hen er maar naar! Lekker luisteren naar een verhaal over vroeger en dan erover napraten. Praten over de lente aan de hand van een prentenboek, luisteren naar een sprekend fotoboek en natuurlijk de liedjes van weleer zingen…

En dan ter afwisseling een kopje koffie of thee. Maar vraag dus niet: ‘Wilt u koffie of thee?’, want dat loopt u de kans dat het antwoord ‘Ja’ is en u nog steeds niet weet wat meneer Frederiksen wil drinken….

Desirée van Keulen
Verhalenverteller, spelontwerper, schrijfster
  Desire van Keulen     15-09-2015 14:36     Reacties ( 4 )
Reacties (4)
 Desire van Keulen -  20-10-2015

Beste Mia, Je hebt helemaal gelijk. De schade die dementie aan iemands taak kan aanrichten is niet gebonden aan de leeftijd!

 Desire van Keulen -  20-10-2015

Beste Loes, Ik vind ongeduld heel begrijpelijk. Op je werk kan je het meestal wel, maar thuis soms (even) niet (meer). Thuis ben je niet op je werk. Thuis moet een mens ook eens ongeduldig kunnen zijn, uit zijn werk-rol kunnen en mogen stappen. Natuurlijk wil je geduldig kunnen zijn, maar probeer ook geduldig met je zelf te zijn.

 Mia -  16-09-2015

Dit komt niet alleen voor bij ouderen met dementie. Mijn moeder is 57, heeft alzheimer en haar spraak is de afgelopen jaren zo erg achteruit gegaan dat een gesprek met haar voeren zo goed als onmogelijk is. Ze komt niet uit haar woorden, weet voorwerpen niet te benoemen en we krijgen overal 'ja' als antwoord op. Dus ook jong dementeerden kunnen hier last van hebben

 Loes -  15-09-2015

Herkenbaar, vanuit de zorg maar nu ook thuis bij mijn man, hij heeft steeds meer moeite met "het " begrijpen en om zelf ook de woorden te vinden!! Ik weet dat ik rustig moet blijven en herhalen maar ik vind dat soms erg moeilijk om mee om te gaan. Op en tijdens het werk alle geduld en nu soms ......... Ongeduldig!